Navigation
Κείμενο επιμελήτριας
Τ' άφθαρτα νερά, στίχος από το ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ, Ρευστή και η μοίρα, Ποιήματα 1986-1996
Η δράση «τ’ άφθαρτα νερά και η προβληματική της ανάπτυξης» είναι μια απόπειρα καλειδοσκοπικής παρατήρησης και καταγραφής προεπιλεγμένων υγρότοπων της Ρόδου και η ανάδειξη της ποιητικής διάστασης του τοπίου τους μέσα από την καλλιτεχνική πράξη. Πρόκειται για μια οργανωμένη περιήγηση σε σημεία όπου εδώ και αιώνες είναι έκδηλη η παρουσία του υγρού στοιχείου διαμορφώνοντας ανάλογες συνθήκες ύπαρξης με «συνεχείς ανθήσεις» και «αντίγραφα του αόρατου».
Μία ομάδα δεκαπέντε περιηγητών που φέρουν τον εξοπλισμό της επιστήμης και της τέχνης τους καλείται να ανακαλύψει τις αναλλοίωτες εκφάνσεις του τοπίου γύρω από τις συνεχείς ροές και να διερωτηθεί για τη «ρευστή μοίρα» του τόπου που υπόκειται στα αναπτυξιακά σχέδια των εκάστοτε ανθρώπινων παρεμβάσεων. Η έρευνα πεδίου είναι μια εκ νέου ερμηνεία των σχέσεων ανθρώπου και τοπίου, βιωμένου και πραγματικού χρόνου, χρόνου και χώρου η οποία θα μετουσιωθεί σε καλλιτεχνική δράση κατά τη διάρκεια του βιωματικού εργαστηρίου αλλά και σε αμέσως επόμενο στάδιο οπότε θα υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης των ευρημάτων και των εμπειριών.
Τα πολυάριθμα οικοσυστήματα των νησιών του Αιγαίου χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλία σε μορφές ζωής και ενδημικά ήδη. Σε αυτά τα απομονωμένα περιβάλλοντα αναπτύχθηκαν πολύ υψηλού επιπέδου πολιτισμοί. Η Ρόδος, στην νοτιοανατολική λεκάνη του Αιγαίου, έχει εδώ και αιώνες μια ισχυρή πολιτισμική ταυτότητα που οφείλεται στα φυσικά χαρακτηριστικά του τοπίου της με τα οποία αλληλεπιδρά διαχρονικά ο άνθρωπος. Ένα από αυτά είναι ο πλούσιος υδροφόρος ορίζοντας ορατός στα επιφανειακά ύδατα, τις πηγές, τα ποτάμια, τους ρύακες, τις λίμνες και τα έλη. Οι υγρότοποι είναι μικρές οάσεις ζωής με μεγάλη ζωτική αξία κι ωστόσο πολύ ευάλωτοι εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της αλόγιστης οικονομικής διαχείρισης. Η καταγραφή των υγρότοπων και η σε εξέλιξη περιβαλλοντική έρευνα επιχειρεί να συμβάλει στη γνώση σε συνάρτηση με τα ισχύοντα ευρωπαϊκά θεσμικά πλαίσια.
Το πιλοτικό Περιβαλλοντικό και Πολιτιστικό εργαστήρι στη Ρόδο είναι μια συνάντηση επιστήμης και τέχνης τις τελευταίες ημέρες της άνοιξης, λίγο πριν δυναμώσει ο ήλιος του καλοκαιριού και αρχίσουν να εισρέουν τα πλήθη των επισκεπτών. Πρόκειται για ένα πρωτότυπο οδοιπορικό που ιχνηλατεί τις «ώρες» του υγρού στοιχείου σε απόκρυφα σημεία του νησιού. Η λέξη υγρό-τόπος (wetland) αναφέρεται σε ένα υδάτινο χώρο με υδρόβια βλάστηση και λασπώδες έδαφος. Τόποι χθόνιας λατρείας στην αρχαιότητα, τα τρεχούμενα ή στάσιμα νερά είναι «ομιλητικά». Από τις όχθες τους αναδύονται νοήματα, μυθικά πρόσωπα, και τελετουργίες. Ως τόποι αιώνιας νεότητας είναι το λίκνο της μαγείας και της ποίησης. Η ζωογόνα δύναμη του ύδατος είναι καταγεγραμμένη στη γλώσσα αφού στα ελληνικά η λέξη νερό προέρχεται από το ουδέτερο συνηρημένο νηρόν που έλκει την καταγωγή του από το αρχαίο νεαρός, δηλαδή πρόσφατος, φρέσκος. Η λέξη απέκτησε τη σημερινή της σημασία από τη συνεκφορά νεαρόν/νηρόν ύδωρ στην οποία το επίθετο αντικατέστησε το ουσιαστικό.
Από τα βήματα των συνοδοιπόρων στις παρόχθιες περιοχές των υγρότοπων, από τις πηγές τους έως τις εκβολές, θα προκύψει η σύνθεση μια δραματουργίας που θα παρουσιαστεί αρχικά στην καταληκτική ημερίδα στις 4 Ιουνίου ενώ οι επί τόπου σχεδιασμένες επεμβάσεις θα στοιχειοθετήσουν μαζί με το υλικό του εργαστηρίου ένα καλλιτεχνικό ντοκουμέντο για το Eco Film Festival 2012. Ο ρυθμός της δραματουργίας θα συντεθεί με τις μετακινήσεις από σημείο σε σημείο αλλά και με την μετατόπιση του άξονα ενδιαφέροντος από το γεωλογικό παρελθόν, στην ενδημική χλωρίδα και πανίδα, στα αρχαιολογικά ευρήματα, στην οργάνωση του ανθρωπογεωγραφικού χώρου και την αρχιτεκτονική. Τα πλάνα θα εναλλαχθούν από το σχέδιο και τη ζωγραφική, στις συνομιλίες και τη διάδραση, στην ελεύθερη περιπλάνηση και τη διεξοδική παρουσίαση των παρατηρήσεων κάτω από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης της Λίνδου, όπου θα συναντιέται κάθε βράδυ η ομάδα. Η χορογραφία της έκφρασης, της κίνησης και του φυσικού ήχου θα μετουσιωθεί μέσω της εμπειρίας και της ζεστής ανθρώπινης επαφής σε ένα άλλο «οικοσύστημα» που θα διαγράψει με αυτάρκεια ένα ολόκληρο κύκλο ζωής μέσα σε εικαστικό και μουσικό περιβάλλον.
Εκπηγάζοντας από την ποίηση η δράση στους υγρότοπους της Ρόδου, με τα συνθετικά μέσα που διαθέτει, θα επιδιώξει να αναδείξει τους «υπόγειους υδροφορείς» της κουλτούρας του νησιού και να καταθέσει ένα Πρωτόκολλο Συνεργασίας με στόχο την προστασία των πολύτιμων υδάτινων περιοχών όπου για χιλιάδες χρόνια δημιουργούνται οι ακτές και διατηρούνται σε «αιώνιο μπλε».
Χαρούλα Χατζηνικολάου
« Statement by the curator | Some thoughts by Hatto Fischer »